ଓଡ଼ିଶା ଉତ୍କଳର ମାଟି ସୁନ୍ଦର ବେଳାଭୁଇଁ ମୁହାଣରେ ସାଗର ଓ ନଦୀ ମିଳନରେ ସୃଷ୍ଠି ହୁଏ କଳ କଳ ଶବ୍ଦ ।ଶସ୍ୟ ଏବଂ ଶ୍ୟମଳରେ ଭରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଏଇ ଚାଷୀର ରାଇଜ । ସାଗର ତାର ନିଇତି ପାଦ ଧୋଉଥାଏ ଆଉ , କାରୁକିର୍ତିରାଜି ବିରତ୍ୱର ଗାଥା ଗାୟେ। ଏଠି ବାର ମାସରେ ତେର ପର୍ବ । ବର୍ଷକରେ ଥରେ ଆସେ ରଜ ଏଥିପାଇଁ ପୁରପଲ୍ଲୀ ହୋଇଯାଏ ଉଚ୍ଛବ ମୁଖର ଆଉ ଚାରିଆଡୁ ଭାସିଆସେ ପୋଡ଼ ପିଠା ଓ ଖିଲିପାନର ମହକ । ତିନି ଦିନ ଧରି ବେଶ ଧୁମଧାମରେ ପାଳନହୁଏ ଏହି ଓଡ଼ିଆ ଗଣପର୍ବ ରଜ । ହସଖୁସିରେ ମସଗୁଲ୍ ହୋଇଯାଇଥାଏ ଗାଁର ପରିବେଶ । ଝିଅ ବୋହୂ ମାନେ ସଜେଇ ହୋଇ କଳରେ ପାନଯାକି, ଗୀତ ଗାଇ ଦୋଲିଖେଲିବାର ସୃଷ୍ଠି ହୁଏ ନିଆରା ପରିବେଶ ଆଉ ପୁଅ ପିଲାଙ୍କ ଜମିଯାଏ ତାସ ଓ ଲୁଡୋପାଲି ତା ସାଙ୍ଗକୁ କବାଡି ଖେଳର ଆସର ।ଗାଁ ଠୁ ସହର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପାଳନ ହେଉଥିବା ଏହି ଓଡ଼ିଆ ଗଣପର୍ବରେ ରହିଛି ଅନେକ ପୌରାଣିକ ରହସ୍ୟ ଏବଂ ବାର୍ତ୍ତା । ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ମାସର ପ୍ରଚଣ୍ଡ ରୌଦ୍ରତାପରେ ଉତ୍ତପ୍ତ ଯାଇଥିବା ଧରଣୀ ମା ଠିକ୍ ରଜର ପ୍ରମ୍ଭରେ ବର୍ଷାର ସମ୍ଭରରେ ଉତ୍ଫୁଳ ହୋଇଉଠେ । ବିଶେଷ କରି ରଜକୁ ଏକ କୃଷି ଭିତ୍ତିକ ପର୍ବ କୁହାଯାଏ , ଆଜିର ଦିନରେ ଧରଣୀ ମା ଶସ୍ୟ ଗର୍ଭା ହେବା ଆରମ୍ଭକରେ ,ଆଜିଠୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଯାଏ ମୌସୁମୀ ବାୟୁର ଲୁଚକାଳି ଏବଂ ଆଣିଦିଏ ଚାଷୀ ମନରେ ଉଲ୍ଲାସ ଓ ଆନନ୍ଦର ଢେଉ ।ପୌରାଣିକ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅନୁଯାୟୀ କୁହାଯାଏ କି ବସୁଧା ମା ଯିଏକି ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ଧର୍ମ ପତ୍ନି ଏହି ତିନିଦିନ ନିଜର ମାସିକ ଧର୍ମ ପାଳନ କରନ୍ତି ଏବଂ ଚତୁର୍ଥ ଦିନକୁ କୁହାଯାଏ ବସୁମତୀ ସ୍ନାନ ଏବଂ ଏହି ଦିନ ଭୂଦେବୀ ଅର୍ଥାତ୍ ଧରଣୀ ମାଆଙ୍କୁ ସ୍ନାନ କରାଯାଏ । ଏହି ତିନି ଦିନ କେହି ଖାଲି ପଦରେ ଚାଲନ୍ତି ନାହିଁ ଏବଂ ଧରଣୀ ମାଆଙ୍କୁ ବିଶ୍ରାମ ଦେଇଥାନ୍ତି । ରଜ ତିନିଦିନ ଚାଷୀଭାଇମାନେ କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି ନାହିଁ , ଠିକ୍ ରଜ ପରେ ପରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଯାଏ ଧାନ ବୁଣା ,ତଳିପକା ସଭ୍ୟତାର ପୁନରାବୃତ୍ତି । ତେବେ ଏ ବର୍ଷ ଠିକ୍ ସମୟରେ ବର୍ଷା ହୋଇଥିବା ହେତୁ ଚାଷୀ ଭାଇ ମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ଭଲ ସୁଯୋଗ ଠିକ୍ ସମୟରେ ଧାନ ବୁଣି କୃଷି କାର୍ଯ୍ୟ କଲେ ଅମଳ ସଠିକ ସମୟରେ ହେବ।
ରଜ ପରେ ହେଉଥିବା ବିଭିନ୍ନ ଚାଷର ମୁଖ୍ୟ ସମସ୍ୟା ଓ ସମାଧାନ
ବିଜ୍ଞାନ ରଞ୍ଜନ ସାହୁ( ମୃତ୍ତିକା ବିଜ୍ଞାନ) ଓୟୁଏଟି ,ଭୁବନେଶ୍ଵର
